سانتریفیوژ در آزمایشگاه های طبی
سانتریفیوژها در علوم و صنایع مختلفی از جمله علوم شیمیایی، زیست شناسی، میکروبیولوژی، علوم پزشکی، مهندسی هسته ای، صنایع پتروشیمی، علوم کشاورزی، صنایع غذایی و بسیاری حوزه های دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. اساس کار سانتریفیوژ در واقع به معنی جداسازی ذرات از محلول ها و گازها و همینطور جداسازی مایعات از هم با چگالی های مختلف می باشد. این جداسازی با استفاده از نیروی گریز از مرکز تحت یک محور فرضی ایجاد شده صورت گرفته و پس از دوران نمونه مورد نظر در دستگاه، رسوبات و مواد با چگالی کمتر در انتهای لوله های آزمایش ته نشین شده و قابل شناسایی می شوند.
انواع سانتریفیوژ های مورد استفاده در آزمایشگاه های علوم پزشکی
استفاده از سانتریفیوژ ها در آزمایشگاه های دانشگاهی و آزمایشگاه های تشخیص طبی برای تصفیه سلول ها، ویروس ها، پروتئین ها و جداسازی اجزای خون مورد استفاده قرار می گیرد. در آزمایشگاه ها بر اساس نوع مصرف مدل دستگاه از نظر تعداد دور و دما را انتخاب می نمایند. سرعت دوران در سانتریفیوژ یکی از فاکتورهای تعیین کننده به منظور انتخاب دستگاه می باشد قابل ذکر است که برای کارهای معمولی تر از سانتریفیوژها با دور حداکثر 4000 و برای آزمایش های آسیب شناسی از دستگاه های با دور های بالاتر تا16000 دور نیز استفاده می شود
همان طور که می دانید در سانتریفیوژها به علت دوران و نیروی گریز از مرکز و غلبه بر مقاومت هوا دمای محیط بالا می رود که برای انجام برخی آنالیز ها مثل تست های ACTH و گاز های خونی مناسب نیست. از این رو سانتریفیوژ یخچال دار دمای داخلی دستگاه را حین چرخش پایین نگه داشته تا بالاترین راندمان حاصل آید.
اولترا سانتریفیوژ:
در برخی آزمایشات تشخیص طبی نیاز به دستگاهی بالاتر از 16000 دور می باشد که در این صورت از اولترا سانتریفیوژ ها استفاده می شود. این رده از سانتریفیوژ ها در واقع زیر مجموعه سانتریفیوژهای شناور هستند.
میکرو سانتریفیوژ:
میکرو سانتریفیوژها برای آنالیز های روتین آزمایشگاهی با لوله
ها و تیوب های کم حجم استفاده می شود.
سیتو سانتریفیوژ:
سیتو سانتریفیوژ ها برای جداسازی و رسوب دادن لایه نازک سلول ها به کار می رود. این نوع از سانتریفیوژ ها در بافت شناسی، آنکولوژی، ایمونولوژی، سرولوژی، ویروس شناسی و میکروبیولوژی مورد استفاده قرار می گیرند.
سانتریفیوژهای شستشو دهنده سلولی:
به صورت خاص برای شستشوی سلول های خونی به کار می رود.
کاربرد سانتریفیوژ در آزمایشگاه تشخیص طبی
- جداسازی سرم از لخته خون
- جداسازی پلاسما از خون: جهت تهیه پلاسما از خون و تست های انعقادی خون حاوی ضد انعقاد، به مدت حداکثر 15 دقیقه سانتریفیوژ می شود. در این حالت پلاسمای شفاف فاقد پلاکت بر روی خون تشکیل می شود.
- جداسازی املاح و رسوب در ادرار
- جداسازی لایه نازک سلولها و مطالعه اجزای سلولی
کاربرد سانتریفیوژ در آزمایشگاه خون شناسی
- جداسازی گلبول های قرمز و سفید خون
- اندازه گیری هماتوکریت خون یا به عبارت دیگر حجم گلبول های قرمز خون به حجم کل خون
- تجزیه و تحلیل رسوب گذاری ماکرو مولکول ها
- جداسازی انواع ویروس ها از خون
- تعیین گروه خونی
- شناسایی PH خون
نکات ایمنی استفاده از سانتریفیوژ ها در آزمایشگاه
یکی از مهم ترین نکات حین استفاده از سانتریفیوژ این است که وزن لوله های آزمایش که در کنار هم قرار می گیرند، نباید اختلافی بیش از 1% داشته باشند. به گونه ای که لوله های آزمایشگاهی درون روتور می بایست به صورت متقارن قرار بگیرند. در صورت عدم تعادل موجب ارتعاش، لرزش و شکستگی لوله ها حین چرخش می شود.
نکته دیگر در استفاده از سانتریفیوژ این است که معمولا در آزمایش های خون شناسی از اپلیکاتورهای چوبی برای خارج نمودن لخته استفاده نمی کنند زیرا احتمال همولیز به وجود می آید.
از آنجایی که عملکرد سانتریفیوژ تولید میدان مغناطیسی است بنابراین انتخاب محل مناسب در آزمایشگاه اولویت می باشد